رنگ برداری

رنگ برداری تخصصی

زیبایی رنگبرداری در کنار کیفیت بافت و اصالت طرح از مواردی است که به یک اثر هنری دست بافت،چه فرشی باشد بر دار یا زیلو و گلیمی باشد دردست یا گبه جلوه‌ای خاص می‌بخشد و آن را از دیگر دست‌بافت‌ها جدا کرده ویژگی منحصر به‌فرد بودن را به معنای واقعی صرف میکند رنگ‌های طبیعی و زیبا و دلفریب برگرفته از گیاهان مختلف، همانگونه که به طبیعت بکر زیبایی چشم‌نوازی می‌بخشد، زمانی که با شیوه‌های سنتی به پای پشم و نخ بنشیند، به آن هم جان می‌دهد تا چشم را نوازش کند و روح را جلا بخشد. در این میان استان فارس به دلیل مناطق متعدد عشایر نشین و روستایی خود که از گذشته‌های دور مواد اولیه دستبافت‌هایشان را با استفاده از این گیاهان رنگ می‌کردند از مناطقی است که در آن رنگرزی سنتی از سابقه‌ای بسیار کهن برخوردار است.

فرش پازیریک که در آن از رنگ های زیبا و متعددی استفاده شده حاکی از ان است بر شناخت رنگ و بهره گیری هنرمندان و صنعتگران این خطه از گیاهان و مواد رنگده در رنگریزی.

هنرمندان و صنعتگران رنگرز با استفاده از قسمت های مختلفی همچون ریشه ، ساقه ، میوه و گل‌های درختان و گیاهانی چون اسپرک، سماق، پوست انار ، پوست بلوط، زعفران، خوشک، گندل، برگ مو ، پوست گردو ، جفت، جاشیر ، روناس و … که به وفور در عرصه‌های طبیعی فارس می‌رویند، نخ و پشم و پنبه را رنگ می‌کنند. البته با توجه به اینکه بیشتر این مواد رنگده از ثبات نسبتا ً کمی برخوردار هستند و در مقابل نور، شستشو و سایش چندان پایدار نیستند و به همین دلیل رنگرزان موادی دیگر به آنها اضافه می‌کنند تا رنگ‌ها را تثبیت کنند، موادی که در رنگریزی به آنها دندانه می‌گویند. دندانه نه تنها باعث افزایش واکنش بین الیاف و ماده رنگی می شود بلکه به تثبیت رنگ و یک نواختی آن در الیاف کمک می‌کند.زاج‌ها یا نمک‌های سولفات فلزات (زاج سفید، زاج سبز، زاج سرخ و زاج سیاه) بهترین املاح در کنار اسیدهایی چون دوغ، آهک، کشک، آب پنیر، لیمو عمانی، نشادر، قره قروت و … جهت دندانه می‌باشند.

دندانه‌ها به سه طریق در رنگرزی مورد استفاده قرار می‌گیرند:

۱) رنگریزی سپس دندانه کردن

۲)ابتدا دندانه کردن سپس رنگریزی

۳)دندانه و رنگریزی هم زمان.

فراوانی و تنوع گیاهان رنگده و برخی از حشرات در استان فارس که بیشتر آنها در صحراها ، دشت ها و مناطق کوچ رو ایلات و عشایر هستند باعث شده که استان فارس از گذشته های بسیار دور یکی از مراکز مهم رنگرزی ایران پهناور باشد. وجود دستبافتهای عشایری و روستایی استان فارس در گذشته‌های دور مبین این ادعاست. شاید به صراحت بتوان گفت که یکی از دلایل شهرت و محبوبیت دستبافت های استان فارس از دیرباز تا کنون در کنار بافت آن، همین رنگ‌های گیاهی است که دختران و زنان هنرمند فارسی با آنها ایجاد نقوشی زیبا و دل انگیز می‌کنند.